1. Nguồn gốc và định nghĩa

Thước Panme (Micrometer hay Micrometer caliper) là dụng cụ để thực hiện các phép đo tuyến tính chính xác về kích thước như đường kính, độ dày và chiều dài của vật thể rắn.

Panme đo răng (Thickness Micrometer) là loại Panme được thiết kế để đo chiều dài giữa các bước răng trong các cơ cấu xoắn ốc hay kết cấu trục thẳng.

Panme ban đầu được phát minh vào thế kỷ 18 bởi W. Gascoigne và có hình dáng, kích thước khá cồng kềnh do đó chỉ được sử dụng trên mặt bàn. Theo thời gian, Panme được các nhà khoa học đương thời như J. Watt, H.Maudslay, J. Palmer,... nghiên cứu và phát triển thành các mẫu mới hơn, trở nên đủ nhỏ gọn để vận hành bằng một tay mà vẫn mang lại hiệu quả đo chính xác vượt trội.

Phép đo được thực hiện theo nguyên lý biến đổi chuyển động tròn thành chuyển động tịnh tiến và có độ chính xác phụ thuộc vào độ chính xác của sự kết hợp vít-đai ốc.

Giá trị đo của Panme được đọc bằng cách cộng giá trị đo được trên thước chính nằm ở trục chính với giá trị ghi nhận trên thước phụ nằm ở vòng xoay.

2. Cấu tạo

Panme được làm chủ yếu từ loại thép đặc biệt có hệ số giãn nở nhiệt rất thấp và được làm cứng để giữ được độ chính xác khi đo đạc. Các đe hầu hết được làm từ cacbua vonfram để chúng có khả năng chống mài mòn cực cao và điều đó rất quan trọng để giữ cho Panme không bị mất độ chính xác. Một vật liệu quan trọng khác để chế tạo Panme là nhựa. Phần nhựa giúp bao bọc khung và chống lại sự truyền nhiệt từ tay người cầm hoặc từ nhiệt độ môi trường làm giãn nở chất liệu thép của khung, dẫn đến sai lệch phép đo.

Nguyên tắc sử dụng và cấu tạo của Panme đo ren khá giống các loại Panme khác, gồm có:

1. Đầu đo tĩnh: Phần cố định mà trục chính di chuyển lại gần hoặc ra xa để đo bánh răng;
2. Đầu đo di động: Nằm trên trục chính, phần chuyển động lại gần hoặc ra xa đầu đo tĩnh để kết hợp đo bánh răng;
3. Vít hãm/ chốt khoá: Bộ phận có thể siết chặt để giữ trục chính đứng yên và tạm thời giữ kết quả phép đo;
4. Thước chính để đo kích thước dưới dạng phần nguyên;
5. Thước phụ để đo và hiển thị kích thước chính xác dưới dạng phần thập phân;
6. Núm vặn/tay xoay: Vị trí người sử dụng đặt tay để điều chỉnh Panme trong quá trình đo;
7. Khung: Liên kết trục chính và đầu đo tĩnh.

Cách dùng Panme đo răng để đo bánh răng cũng tương tự các loại Panme với mục đích đo khác, cần đặt bánh răng và Panme sao cho vị trí đầu đo khớp với rãnh các bước răng cần đo.

3. Phân loại

Dựa theo cách hiển thị kết quả đo có thể chia Panme đo răng làm 02 loại là: Panme đo răng cơ và Panme đo răng điện tử.

Panme cơ thể hiện kết quả đo dựa trên những vạch màu được in trên thước chính và thước phụ còn Panme điện tử có thiết kế màn hình điện tử hiển thị kết quả đo dưới dạng giá trị số.

Trong trường hợp cần sử dụng nhiều, liên tục như khi lắp ráp và gia công thì việc người thợ phải đọc và tính toán thông số qua Panme cơ dễ dẫn đến nhầm lẫn và gây khó khăn cho người sử dụng. Do đó Panme điện tử trở thành bộ công cụ hiện đại đã đánh dấu bước chuyển đổi của việc đọc và ghi chép kết quả đo, từ việc phải cẩn trọng đọc vạch chia pha sang việc chỉ cần nhìn vào kết quả hiển thị trên màn hình LCD.

4. Ứng dụng

Trải qua nhiều lần nghiên cứu và cải tiến kể từ khi được phát minh vào khoảng năm 1638 bởi William Gascoigne, Panme đến thời điểm này là một công cụ được sử dụng phổ biến để đo kích thước các chi tiết trong kỹ thuật cơ khí và luyện kim cũng như tất cả các ngành nghề cơ khí, cùng với các thiết bị đo lường khác như mặt số, đồng hồ đa năng, calip kỹ thuật số. ..

Các loại Panme với nhiều đầu đo có hình dáng khác nhau tuỳ thuộc vào mục đích đo khác nhau như đo pistonpiton, kích thước của trục khuỷu và phanh đĩa, kích thước xi lanh, chiều rộng của lỗ khoan, đo đường kính rãnh tròn.

Panme bánh răng là Panme chuyên dùng để đo khe bánh răng.