[2025] VGA là gì? Có bao nhiêu loại VGA (NÊN XEM)

Chắc hẳn anh em cũng đã không ít lần nghe những cụm từ như: "chơi game phải có VGA", "VGA dùng để Render", "VGA xử lý hình ảnh",... nhưng lại không biết chính xác VGA là gì? Nó quan trọng như thế nào đối với một chiếc máy tính? Bài viết này sẽ giúp anh em có được câu trả lời chi tiết nhé:

1. VGA là gì?

VGA là viết tắt của cụm từ “Video Graphics Adapter” (Bộ điều hợp đồ họa video) hoặc "Video Graphics Array" (Mảng đồ họa video - đây là một chuẩn hiển thị cũ do IBM phát triển, cũng là tên của cổng kết nối màu xanh dương quen thuộc).

Tuy nhiên, ngày nay, khi nói đến VGA, anh em thường hiểu đó chính là Card đồ họa hay Card màn hình. Đây là một bộ phận phần cứng cực kỳ quan trọng trong thành phần cấu tạo của một bộ máy tính (cả laptop lẫn desktop).

Nhiệm vụ chính của VGA là xử lý mọi thông tin về hình ảnh và đồ họa (như màu sắc, độ phân giải, chi tiết 2D/3D...) và sau đó xuất tín hiệu ra màn hình để chúng ta có thể nhìn thấy được.

→ Cấu tạo của VGA (Card đồ họa) như thế nào?

Một chiếc Card đồ họa (đặc biệt là card rời) hoàn chỉnh sẽ được cấu tạo bởi nhiều thành phần, nhưng có hai bộ phận chính quyết định sức mạnh của nó là:

Bộ xử lý đồ họa (GPU - Graphics Processing Unit)

GPU (Bộ xử lý đồ họa) là "bộ não" của card đồ họa, được xem là một bộ vi xử lý chuyên dụng. Nhiệm vụ của GPU là tiếp nhận dữ liệu đồ họa từ CPU, thực hiện hàng tỷ phép tính hình học, thuật toán phức tạp mỗi giây để xử lý, dàn dựng hình ảnh 3D, áp dụng hiệu ứng... và cuối cùng là tạo ra tín hiệu hình ảnh hoàn chỉnh để xuất lên màn hình.

Đối với các bộ máy không có card rời (dùng card onboard), nhiệm vụ này sẽ do một phần của CPU (gọi là iGPU - Integrated GPU) đảm nhận. Tuy nhiên, do được thiết kế chuyên dụng với hàng ngàn nhân xử lý song song, GPU trên card rời có sức mạnh và tốc độ xử lý đồ họa vượt trội hơn rất nhiều so với iGPU tích hợp trên CPU.

Khi có sự trợ giúp của GPU chuyên dụng, CPU sẽ được "giải phóng" khỏi gánh nặng xử lý đồ họa, để tập trung vào các tác vụ xử lý chung khác của hệ thống, giúp toàn bộ máy hoạt động mượt mà hơn.

Bộ nhớ đồ họa (VRAM - Video RAM)

Bộ nhớ Card rời (VRAM) là bộ nhớ RAM tốc độ cao được tích hợp ngay trên bo mạch của card đồ họa (ví dụ: GDDR6, GDDR6X). Nó có nhiệm vụ lưu trữ các dữ liệu hình ảnh,テクスチャ (texture - vật liệu bề mặt), mô hình 3D... mà GPU cần truy cập và xử lý liên tục với tốc độ cực nhanh.

Dung lượng VRAM (tính bằng GB) và tốc độ băng thông bộ nhớ (tính bằng GB/s) càng cao thì card đồ họa càng có khả năng xử lý các cảnh game phức tạp, các texture độ phân giải cao (Full HD, 2K, 4K) một cách mượt mà, nhanh chóng hơn. Điều này giúp tăng trải nghiệm của người dùng, đặc biệt là khi chơi game hoặc làm đồ họa nặng.

Ngoài ra, card đồ họa rời còn có các bộ phận quan trọng khác như: hệ thống tản nhiệt (quạt, heatsink), các cổng xuất hình (HDMI, DisplayPort...), bo mạch (PCB), và các chân cắm nguồn phụ (nếu cần).

→ VGA có công dụng gì?

Như đã nói, chức năng chính của VGA là xử lý và xuất tín hiệu hình ảnh ra màn hình. Chất lượng hình ảnh, độ phân giải, tốc độ khung hình (FPS - Frames Per Second) mà anh em thấy được trên màn hình đều phụ thuộc phần lớn vào sức mạnh của VGA.

Tùy vào nhu cầu sử dụng và tài chính của mỗi người dùng mà VGA sẽ có những mục đích sử dụng tương ứng. Chẳng hạn:

• Đối với người dùng văn phòng, học tập cơ bản: Chỉ cần lướt web, xem phim, làm việc với Word, Excel... thì một chiếc VGA Onboard (tích hợp) là đã đủ đáp ứng.
• Đối với Game thủ (Gamers): Cần một chiếc VGA rời mạnh mẽ để xử lý hình ảnh 3D phức tạp, đảm bảo tốc độ khung hình (FPS) cao, mượt mà, không giật lag, đặc biệt là ở độ phân giải cao (2K, 4K) và các hiệu ứng đồ họa (như Ray Tracing).
• Đối với người làm đồ họa, sáng tạo (Creators): Những người chuyên thiết kế đồ họa 2D/3D (Photoshop, Illustrator, AutoCAD, 3ds Max, Blender...), Render video (Premiere Pro, DaVinci Resolve)... rất cần VGA rời mạnh mẽ để tăng tốc độ xử lý, rút ngắn thời gian render.
• Đối với chuyên gia (AI, Data Science): Họ cần những chiếc VGA chuyên dụng (như dòng NVIDIA Quadro/RTX Ada hoặc AMD Radeon Pro) với VRAM lớn và các nhân xử lý đặc biệt (như Tensor Cores) để huấn luyện các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) hoặc thực hiện các phép tính khoa học phức tạp.

2. Có bao nhiêu loại VGA phổ biến?

Trên thị trường hiện nay VGA chủ yếu được chia làm 2 loại phổ biến nhất: Card Onboard (VGA tích hợp) và Card Rời (VGA chuyên dụng).

→ VGA Onboard (Card đồ họa tích hợp - iGPU)

VGA Onboard là loại chip xử lý đồ họa (iGPU - Integrated Graphics Processing Unit) được tích hợp sẵn bên trong bộ vi xử lý trung tâm (CPU). Nó không có bộ nhớ (VRAM) riêng mà sẽ sử dụng chung một phần bộ nhớ của hệ thống (RAM) để làm VRAM.

Ưu điểm lớn nhất của card onboard là giá thành rẻ (vì nó đi kèm CPU) và tiết kiệm điện năng, ít tỏa nhiệt. Nó đáp ứng tốt các nhu cầu cơ bản.

Dĩ nhiên là chúng ta không thể đòi hỏi nó phải hoạt động trơn tru như một chiếc VGA rời khi chơi game nặng hay render video. Nhưng với sự phát triển của công nghệ (như dòng Intel Iris Xe Graphics hay AMD Radeon Graphics tích hợp), sức mạnh của iGPU ngày nay đã cải thiện rất nhiều.

Hầu hết các mẫu Laptop văn phòng, mỏng nhẹ và các máy tính để bàn phổ thông hiện nay đều sử dụng VGA onboard để tối ưu chi phí. Vì vậy, đối với những ai chỉ có nhu cầu lướt web, xem phim 4K, giải trí nhẹ nhàng, làm văn phòng (Word, Excel…) hoặc chỉnh sửa ảnh 2D cơ bản (Photoshop, AI) thì card onboard là lựa chọn phù hợp.

→ VGA Card Rời (Card đồ họa chuyên dụng - dGPU)

Về tính năng, VGA card rời (dGPU - Discrete GPU) cũng làm nhiệm vụ xử lý đồ họa, nhưng nó là một linh kiện hoàn toàn độc lập, có bo mạch (PCB) riêng, có GPU chuyên dụng và bộ nhớ VRAM riêng, được gắn vào bo mạch chủ (motherboard) thông qua khe cắm PCI Express (PCIe).

Một điểm cộng cực lớn là card rời có hệ thống tản nhiệt (quạt, ống đồng, heatsink) riêng biệt, giúp nó hoạt động ở công suất cao, mạnh mẽ hơn mà không gây quá nhiệt. Nó cũng không chiếm dụng RAM hệ thống.

Với sức mạnh xử lý vượt trội, đây là lý do vì sao giá thành của card rời (đặc biệt là các dòng cao cấp) lại đắt hơn rất nhiều so với card tích hợp. Nếu anh em nào muốn có trải nghiệm chơi game đỉnh cao (max setting, FPS cao), làm đồ họa 3D, render video 4K/8K, hay nghiên cứu AI, thì VGA card rời chính là sự lựa chọn bắt buộc.

3. Hướng dẫn 7 bước chọn mua card VGA chuẩn

Sau khi đã hiểu rõ VGA là gì cũng như công dụng mà nó mang lại, thì việc tiếp theo là chọn mua một chiếc card VGA chuẩn chỉnh, ưng ý. Anh em có thể tham khảo 7 bước đơn giản sau:

1. Bước 1: Xem xét khả năng nâng cấp (Đối với máy tính để bàn)

   Nếu anh em muốn nâng cấp card đồ họa cho máy tính cũ, cần kiểm tra 3 yếu tố:

   • Khe cắm: Bo mạch chủ (mainboard) có khe cắm PCI Express (PCIe) x16 còn trống không? (Hầu hết các mainboard 10 năm gần đây đều có).
   • Nguồn điện (PSU): Bộ nguồn của máy tính có đủ công suất (Watt) để "gánh" thêm card rời không? Và nó có đủ đầu cắm nguồn phụ (6-pin, 8-pin) mà card mới yêu cầu không? Đây là yếu tố rất quan trọng.
   • Kích thước vật lý: Thùng máy (case) có đủ dài và rộng để chứa chiếc card mới không? (Card cao cấp thường rất dài và dày).

   

2. Bước 2: Tìm hiểu các thuật ngữ kỹ thuật chính
   • GPU (Bộ xử lý đồ họa): Là tên con chip (ví dụ: NVIDIA GeForce RTX 4070, AMD Radeon RX 7800 XT). Đây là yếu tố quyết định sức mạnh.
   • Xung nhịp (Core Clock): Đo tốc độ xử lý của GPU (tính bằng MHz hoặc GHz). Xung nhịp cao hơn (trên cùng một loại GPU) thường đồng nghĩa với hiệu năng cao hơn một chút (ví dụ các bản ép xung - OC).
   • VRAM (Video RAM): Là dung lượng bộ nhớ của card (ví dụ: 8GB, 12GB, 16GB). Cần nhiều VRAM hơn để chơi game ở độ phân giải cao (2K, 4K) hoặc làm việc với các file 3D, video nặng.
   • Băng thông bộ nhớ (Memory Bandwidth): Đo tốc độ trao đổi dữ liệu giữa GPU và VRAM (tính bằng GB/s). Băng thông càng cao (phụ thuộc vào loại VRAM - GDDR6/GDDR6X và độ rộng bus - 128-bit, 192-bit, 256-bit...), khả năng xử lý ở độ phân giải cao càng tốt.
   • Giao diện: Hầu hết các card hiện đại đều dùng chuẩn PCIe 4.0 hoặc 5.0 (vẫn tương thích ngược với PCIe 3.0).
   • Yêu cầu nguồn điện (TDP/TGP): Công suất tiêu thụ của card (tính bằng Watt), để chọn bộ nguồn (PSU) phù hợp.
3. Bước 3: Xem xét nhu cầu sử dụng thực tế

   Xác định rõ mục đích chính của anh em là gì:

   • Chơi game: Cần tập trung vào sức mạnh GPU, VRAM và băng thông.
   • Làm đồ họa/Render 3D/Edit Video: Cần GPU mạnh và đặc biệt là dung lượng VRAM lớn (12GB, 16GB hoặc hơn).
   • Làm AI/Học máy: Thường ưu tiên các dòng card của NVIDIA (do hỗ trợ CUDA) và cần VRAM cực lớn.
   • Văn phòng, giải trí cơ bản: Card onboard là đủ.

   

4. Bước 4: So sánh hiệu năng qua các bài đánh giá (Benchmark)

   Đừng chỉ so sánh các thông số trên giấy (như xung nhịp hay VRAM). Cách tốt nhất là tìm kiếm các bài review, benchmark (đo hiệu năng) thực tế từ các trang công nghệ uy tín. Hãy xem các card đồ họa mà anh em đang phân vân thể hiện như thế nào (FPS, thời gian render) trong chính các tựa game hoặc phần mềm mà anh em hay sử dụng.

   

5. Bước 5: Kiểm tra các yêu cầu tối thiểu của phần mềm

   Hầu hết các phần mềm chuyên nghiệp (như AutoCAD, Premiere Pro) và đặc biệt là game đều có phần yêu cầu hệ thống (System Requirements) tối thiểu và khuyến nghị. Hãy kiểm tra xem card đồ họa anh em định mua có đáp ứng được mức khuyến nghị (Recommended) của các phần mềm đó không.

   

6. Bước 6: Chọn một loại card VGA phù hợp với túi tiền

   Card đồ họa có dải giá rất rộng, từ vài triệu đến hàng chục, hàng trăm triệu đồng. Hãy đặt ra một mức ngân sách cụ thể và tìm chiếc card có hiệu năng / giá thành (performance / price) tốt nhất trong tầm giá đó.

   

   Một lưu ý là phần cứng máy tính phát triển rất nhanh. Mua một chiếc card giá rẻ quá có thể nhanh chóng bị lỗi thời. Đôi khi, cố gắng thêm một chút để mua card ở phân khúc tầm trung có thể là lựa chọn bền vững hơn.

7. Bước 7: Chú ý đến hệ thống tản nhiệt và thương hiệu (AIB)

   Cùng một con chip GPU (ví dụ RTX 4070), nhưng sẽ có rất nhiều hãng sản xuất card (gọi là AIB - Add-in Board partners) như ASUS, GIGABYTE, MSI, ZOTAC, EVGA...

   

   Các hãng này sẽ tùy chỉnh thiết kế bo mạch, hệ thống tản nhiệt (1 quạt, 2 quạt, 3 quạt, tản nhiệt nước...), và ép xung sẵn. Một chiếc card có hệ thống tản nhiệt tốt sẽ hoạt động mát mẻ, êm ái và giữ được hiệu năng ổn định lâu dài. Hãy ưu tiên các phiên bản có tản nhiệt tốt (thường là loại 2-3 quạt) từ các thương hiệu uy tín, có chế độ bảo hành tốt.

Mời anh em đọc thêm

• HDMI là gì? Có bao nhiêu loại HDMI & ưu nhược điểm
• Cách tính công suất tiêu thụ điện của các thiết bị gia đình
• Điện áp là gì? Đơn vị và ký hiệu điện áp

Trong thời đại công nghệ số, khi mà các nội dung đa phương tiện, game 3D, và các ứng dụng AI ngày càng phát triển, nhu cầu về xử lý đồ họa sẽ ngày càng tăng cao. Hy vọng các thông tin trên đã giúp anh em nắm rõ VGA là gì và các chức năng chính xác của nó. Chúc anh em lựa chọn được chiếc VGA thật xịn sò để nâng cao trải nghiệm làm việc và giải trí của mình!