1. Dưỡng đo bán kính là gì?

Dưỡng đo bán kính (Radius hay Fillet Gauge) là dụng cụ được thiết kế để kiểm tra/đo cả bán kính bên trong và bên ngoài bề mặt cong, bao gồm các khung tròn, bán kính lồi, lõm, các góc cạnh bo tròn của chi tiết máy,... để đảm bảo sản xuất hoặc chế tạo sao cho áp dụng vào công việc một cách chính xác và hợp lý.

Hình 1. Bộ dưỡng đo bán kính Mitutoyo 186-105 (mecsu.vn)

2. Cấu tạo dưỡng đo bán kính

Dưỡng đo bán kính được thiết kế theo bộ như hình trên, gồm hai bộ lưỡi ở mỗi bên. Mỗi bộ gồm các lưỡi đo được nối với nhau bằng một trục chung và đai ốc, có thể xòe ra khi cần thực hiện phép đo, hoặc gấp lại chồng lên nhau khi không sử dụng để bảo vệ lưỡi và tiện lợi cho tay cầm. Mỗi lưỡi đo được định hình với bán kính đo góc bên trong (fillet - góc lồi), dùng để kiểm tra các góc bên trong, và bán kính đo góc bên ngoài (radius - góc lõm), dùng để kiểm tra các góc bên ngoài, giá trị bán kính tương ứng được đóng dấu vĩnh viễn trên lưỡi đo.

Hình 2. Phân biệt góc lồi và góc lõm

Phép đo bán kính thường ở được đo bằng milimet. Vật liệu được sử dụng hoàn toàn bằng thép không gỉ, nhưng có thể thêm một lớp hoặc kết thúc bằng lớp satin chrome, tạo ra lớp mạ kim loại hiện đại, giữ cho thước đo bán kính luôn sáng bóng, không bị ăn mòn, tăng khả năng chống gỉ, có thể sử dụng lâu dài.

Để đo bán kính bề mặt cong, lần lượt đưa các lưỡi đo vào bề mặt để kiểm tra xem lưỡi đo nào khớp chính xác với nó. Nếu có khe hở giữa lưỡi đo và bề mặt, hãy thay lưỡi đo và kiểm tra nó với lưỡi đo liền kề. Lặp lại quá trình này cho đến khi có được sự trùng khớp hoàn hảo, khi đó ta có được bán kính bề mặt cần đo.

3. Dưỡng đo bán kính do Mecsu cung cấp

Ba bộ dưỡng đo bán kính thường thấy gồm bộ đo bán kính từ 0.6-0.8mm, 1-7mm, và 3-8.25mm. Bên cạnh các dưỡng đo bán kính tiêu chuẩn đã đề cập, nhiều nhà sản xuất cũng tạo ra các bộ dưỡng tùy chỉnh để đáp ứng nhu cầu hoặc ứng dụng cụ thể. Mecsu cung cấp bộ đo bán kính tương đối phổ biến ngày nay do hãng Mitutoyo đến từ Nhật Bản sản xuất, với các thông số như sau:

4. Ứng dụng dưỡng đo bán kính

Dưỡng đo bán kính được sử dụng để đo bán kính chi tiết trong quá trình tạo mẫu, gia công, tạo bố cục và kiểm tra bộ phận. Vì được làm bằng thép không gỉ nên có thể đo trong nhiều môi trường khác nhau. Chúng được sử dụng trên nhiều loại đồ vật bao gồm bản lề, xô, dụng cụ, vòi và khuôn. Việc sử dụng dưỡng đo bán kính là cần thiết để đảm bảo các bộ phận khớp nhau một cách chính xác. Sử dụng dưỡng đo giúp con người đảm bảo thành phẩm có độ cong đều đặn và không còn bất kỳ khuyết điểm nào. Những điểm không hoàn hảo như bề mặt mấp mô hoặc các mảnh vụn kim loại còn sót lại sau quá trình gia công cho thấy bán kính cần được gia công thêm để phù hợp với hình dạng mong muốn. Dưỡng đo bán kính có thể sử dụng để đảm bảo rằng phôi khuôn kim loại được thiết lập với phép đo bán kính chính xác. Nếu sự hoàn hảo này không diễn ra, sản phẩm thu được có thể không có các cạnh được làm tròn chính xác hoặc có cùng độ bền kết cấu, ảnh hưởng lớn đến các hoạt động sau này