Dòng điện xoay chiều được ứng dụng phổ biến trong đời sống sinh hoạt và sản xuất. Thực tế thì dòng điện này có đặc điểm gì khác với các dòng điện khác?

Dòng Điện Xoay Chiều (AC) Là Gì? Phân Biệt & Cách Tính

Dòng điện xoay chiều được ứng dụng vô cùng phổ biến trong đời sống sinh hoạt và sản xuất. Tuy nhiên, thực tế dòng điện này có đặc điểm gì khác biệt so với các dòng điện khác (như dòng một chiều DC)? Hãy cùng Mecsu tìm hiểu chi tiết ngay trong bài viết này nhé.

Dòng điện xoay chiều là gì?

Dòng điện xoay chiều (hay còn gọi là dòng AC - Alternating Current) là dòng điện có chiều và cường độ thay đổi theo thời gian. Đặc biệt, sự thay đổi này thường tuân theo quy luật hàm số sin hoặc cosin, tức là xảy ra tuần hoàn theo một chu kỳ nhất định.

Thông thường, dòng điện xoay chiều được tạo ra từ các máy phát điện xoay chiều (dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ) hoặc do tác động biến đổi nguồn điện một chiều (như qua bộ kích điện Inverter).

#1 Công dụng của dòng điện xoay chiều

Ưu điểm lớn nhất của dòng điện AC là dễ dàng thay đổi điện áp (tăng hoặc giảm) bằng các máy biến áp. Chính vì thế, nó có thể được truyền tải đi xa với điện áp cao để giảm hao phí trên đường dây, sau đó hạ áp xuống mức an toàn để sử dụng.

Ngoài ra, dòng điện xoay chiều có khả năng cung cấp năng lượng trực tiếp và hiệu quả cho các động cơ điện. Chúng ta có thể thấy dòng điện này được ứng dụng ở khắp nơi từ gia đình, công sở cho đến các hệ thống nhà máy sản xuất. Đặc biệt, dòng điện AC rất hữu ích để vận hành các thiết bị công suất lớn như tủ lạnh, máy giặt, máy rửa chén, máy công cụ...

#2 Công thức tính công suất dòng điện xoay chiều

Công suất của dòng điện xoay chiều phụ thuộc vào 3 yếu tố chính là: cường độ dòng điện, điện áp và độ lệch pha giữa chúng.

Công thức tính công suất (P) cụ thể như sau:

Trong đó:

• P: Công suất tiêu thụ (đơn vị: W - Watt).
• U: Điện áp hiệu dụng (đơn vị: V - Volt).
• I: Cường độ dòng điện hiệu dụng (đơn vị: A - Ampe).
• α (alpha): Góc lệch pha giữa dòng điện và điện áp. (cosα được gọi là hệ số công suất).

#3 Cách tính chu kỳ, tần số dòng điện xoay chiều

Chu kỳ (T): Là khoảng thời gian ngắn nhất để dòng điện lặp lại trạng thái cũ (trở lại vị trí ban đầu). Đơn vị tính là giây (s).

Tần số (F): Là số lần lặp lại trạng thái cũ của dòng điện trong khoảng thời gian 1 giây. Đơn vị tính là Hertz (Hz).

Công thức liên hệ giữa tần số và chu kỳ:

Trong đó:

• F: Tần số (Hz)
• T: Chu kỳ (s)

Ví dụ: Lưới điện Việt Nam có tần số 50Hz, nghĩa là trong 1 giây dòng điện đổi chiều 50 lần (chu kỳ T = 1/50 = 0.02s).

Phân biệt các loại dòng điện

Dòng điện xoay chiều 1 pha

Dòng điện xoay chiều 1 pha là dòng điện trong mạch điện xoay chiều có hai dây nối với nguồn điện. Hướng của cường độ dòng điện trong mạch AC có sự thay đổi liên tục tùy theo tần số.

Nguồn điện 220V sử dụng cho các hộ gia đình hiện nay tại Việt Nam đều là điện xoay chiều 1 pha, bao gồm 1 dây pha (dây nóng) và 1 dây trung tính (dây nguội).

Dòng điện xoay chiều 3 pha

Dòng điện 3 pha tương tự như 3 đường điện 1 pha chạy song song, có chung 1 dây trung tính. Trong hệ thống truyền tải và sản xuất công nghiệp, điện 3 pha thường có 4 dây bao gồm: 3 dây nóng (lệch pha nhau 120 độ) và 1 dây lạnh (dây trung tính - 0V).

Dòng điện xoay chiều (AC) khác gì dòng điện một chiều (DC)?

Nếu anh em còn thắc mắc sự khác biệt giữa hai dòng điện này, hãy xem bảng so sánh dưới đây:

• Khả năng truyền tải: Dòng điện xoay chiều (AC) có thể dễ dàng truyền tải đi xa (nhờ máy biến áp), nên được dùng cho lưới điện quốc gia. Ngược lại, dòng điện một chiều (DC) khó tăng/giảm áp để truyền xa, thường được sản xuất từ pin, ắc quy, năng lượng mặt trời.
• Tần số: Dòng điện 1 chiều có tần số bằng 0, chạy theo 1 hướng nhất định. Nguồn điện xoay chiều có tần số (thường là 50Hz hoặc 60Hz) và đổi chiều liên tục.
• Đồ thị: Sóng biểu thị điện 1 chiều là đường thẳng, còn điện xoay chiều thường có dạng hình sin (hoặc tam giác, vuông...).

Cách tạo ra dòng điện xoay chiều

Nguyên tắc chung để tạo ra dòng điện xoay chiều là dựa vào hiện tượng cảm ứng điện từ. Cụ thể, có 2 cách thực hiện:

• Cách 1: Cho nam châm quay quanh trước một cuộn dây dẫn kín.
• Cách 2: Cho cuộn dây dẫn kín quay trong từ trường của nam châm (giữa hai cực nam châm).

MUA NGAY HÀNG CÔNG NGHIỆP GIÁ TỐT TẠI MECSU

Tham khảo thêm tại Mecsu

>>> 100+ Mã Sản Phẩm Dây Rút: https://mecsu.vn/san-pham/day-rut-nhua.5op

>>> 1000+ Mã Sản Phẩm Đầu Cosse: https://mecsu.vn/san-pham/dau-cosse.Q1j

Mời anh em đọc thêm các kiến thức hữu ích:

• [2025] Bút thử điện là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động
• [HƯỚNG DẪN] Cách bố trí ổ cắm điện trong nhà an toàn, hợp lý

Với những thông tin trên, chắc chắn bạn đọc đã hiểu rõ dòng điện xoay chiều là gì, sự khác biệt với dòng điện một chiều và ứng dụng của nó. Hãy theo dõi Mecsu để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích khác nhé!